مشخصات حادثه کربلا
الف : روز عاشورای سال 61 هجری معادل 21 مهرماه سال 59 شمسی
بوده است طول آن روز 13 ساعت و 38 دقیقه و لحظه‌ی شهادت امام حسین(ع) 2
ساعت و 48 دقیقه مانده به غروب آفتاب بوده است . روز عاشورای سال 61 هجری
روز جمعه و در نتیجه روز ورود اباعبدالله به کربلا روز دوم محرم و روز
پنجشنبه بوده است .
ب : سپاهیان مستقر در کربلا که از کوفه آمده بودند :
عمر بن سعد (ورود به کربلا روز سوم محرم ) 6000 نفر
سنان بن انس 4000 نفر
ثبت بن وبعی 4000 نفر
عروة بن قیس 4000 نفر
یزید بن رکاب کلبی 2000 نفر
نصرمازنی 2000 نفر
حصین بن غیر 4000 نفر
شمربن ذالجوشن (ورود روز نهم محرم ) 4000 نفر
جمع 33000 نفر
عمر سعد سنان ، ثبت بن ربعی ، عروه بن قیس ، در نوبت اول به
کربلا آمدند و یزیدبن رکاب و حصین بن غیر و مازنی و شمر در مرحله بعد
افزوده شدند .
پ : مجموعه شهدای کوفه از یاران امام 138 تن بوده اند که 14
تن غلام بوده اند. شهدائی که در زیارت ناحیه مقدسه و برخی منابع دیگر آمده
اند 82 تن که 17 تن آن ها بنی هاشم اند. در مجموع منابع 33 تن بنی هاشم
معرفی شده اند جز 82 تن ،29 نفر دیگر در منابع متاخر ذکر شده است. یکی از
مسائل رازآمیز کربلا، عدد مشهور 72 است بی شک یاران امام و شهدای کربلا بیش
از این بوده اند برخی بر آنند که عدد 72 بر اساس سر هایی است که از تن جدا
و میان قبایل تقسیم شد. آمار مشهور سرهای جداشده 78 نفر است که در روز
یازدهم محرم یک روز بعد از عاشورا به ترتیب زیر تقسیم شد :
قیس بن اشعث رئیس قبیله بنی کنده 13 سر
شمر بن ذی الجوشن رئیس قبیله هوازن 12 سر (برخی بیست سر نوشته اند)
قبیله تمیم 17 سر
قبیله بنی اسد 16 (17 سر )
قبیله مذحج 7 سر
دیگر قبایل 13 (9 سر )
ت : در روز عاشورا ، چند تن از شهدا با حضور مادر خویش به شهادت رسیدند
1- عبد الله بن حسین (علی اصغر) مادرش رباب
2- عون بن عبد الله بن جعفر مادرش زینب
3- محمد بن عبد الله بن جعفر مادرش زینب
4- قاسم بن الحسن مادرش مرحله
5- عبدالله بن حسن مادرش بنت شلیل جبلیه
6-عبدالله بن مسلم مادرش رقیه دختر علی بن ابی طالب
7-محمد بن ابی سعید بن عقیل
8- عمرو بن جناده انصاری
9- عبد الله بن وهب کلبی مادرش ام وهب ( قمر)
ث : پنج تن از اصحاب اباعبدالله از اصحاب رسول خدا
بودند: 1- انس بن حارث کاهلی 2- حبیب بن مظاهر اسدی 3- مسلم بن عوسجه 4-
هانی بن عروه مردای 5 – عبد الله بن یقطر حمیری
ج : پنج تن از یاران پس از امام حسین (ع) در کربلا به شهادت
رسیدند : 1- سعدبن حرث 2- برادر سعد ابوالحتوف 3- سوید بن ابی المطاع 4 –
محمد بن ابی سعید بن عقیل 5 – هفهاف بن منهد راسبی
چ : هفت تن در حضور پدرشان شهید شدند. 1- علی اکبر 2- علی
اصغر 3- عمروبن جناده 4- عبد الله بن یزید 5- عبیدالله بن یزید 6 – مجمع بن
عائذ 7- عبد الرحمن بن مسعود
ح: دو تن از یاران اسیر و شهید شدند : سوار بن منعم نهمی و موقع بن شماسه صداوی
خ: سر سه تن از شهدای کربلا را، پس از شهادت به جانب امام
حسین پرتاب کردند عبد الله بن عمر کلبی عمربن جناده انصاری ، عابس بن ابی
شبیب شاکری
د: امام حسین بربالین هفت تن از شهدا پیاده حاضر شد، مسلم بن
عوسجه، حر بن یزید ریاحی، واضح رویی یا اسلم ترکی، عباس، قاسم، عبدالله بن
حسن، عبدالله رفیع، مسلم بن عوسجه، حبیب بن مظاهر، زهر بن القین و جون غلام
ابوذر
ر : جز خانواده حضرت اباعبدالله، چند تن از یاران اباعبدالله،
همراه خانواده در کربلا حضور یافتند. عبدالله بن کلبی از منطقه برجعه
همراه زنش هانیه و مادرش قمر ( ام وهب) به کربلا آمد و خود و همسرش به
شهادت رسیدند . مسلم بن عوسجه اسدی ، با همسر(خانواده ) و کنیزش در کربلا
شرکت کرد . جناده بن حارث(حرث) با همسر و فرزندش عمرو در کربلا حضور داشت.
ز : در کربلا پانزده تن از بردگان در رکاب امام عاشقانه
جنگیدند و به شهادت رسیدند تنها یک تن از آنان پیش از عاشورا را به شهادت
رسید .
1- نصر غلام امام علی
2- سعد غلام امام علی
3- حرث غلام حضرت حمزه
4- اسلم غلام امام حسین
5- قارب غلام امام حسین
6- سلمان غلام امام حسین (در بصره به شهادت رسید )
7- منجح غلام امام حسن مجتبی
8- جون غلام ابوذر
9- واضح غلام حرث سلمانی
10- شبیب غلام حرث جابری
11- شوذب غلام شاکر ( در غلام بودن او تردید است )
12- رافع غلام مسلم اذری
13-سالم غلام عامر عبدی
14- سالم غلام بنی مدینه
ژ : هفت تن ، پدر وپسر در رکاب اباعبدالله جنگیدندو به شهادت رسیدند
1- علی اکبر (علی ابن الحسین ) فرزند ابا عبد الله
2- عبد الله رفیع فرزند ابا عبد الله
(بر
اساس قول مسعودی میان علی اصغر و عبد الله رفیع یک یا سه روزه فرق باید
نهاد در آن صورت سه فرزند اباعبد الله به شهادت رسیده اند )
3- عمروبن جناده انصاری
4- عبدالله بن یزید بن ثبط عبدی
5- عبیدالله بن ثبط عبدی
6- عبدالرحمن بن مسعود
7- مجمع بن عائذ
س : یک تن از یاران امام حسین ، پدرش در جنگ صفین به شهادت رسیده بود وی عمار بن حسان طایی است.
ش : دو تن از یاران امام به نام های محمد و عبدالله ، پدرشان مسلم بن عقیل در کوفه به شهادت رسیده بود.
ص
: سه برادر از فرزندان عقیل به نام های مسلم، عبد الرحمن و جعفر به شهادت
رسیدند و سه برادر از غیر بنی هاشم به نام های قاسط، کردوس و مقسط فرزندان
زهر ثعلبی در رکاب امام حسین جانفشانی کردند . سه برادر از فرزندان امام
مجتبی به نام های ابوبکر ، قاسم و عبد الله از آرمان عمومی خویش دفاع کردند
و جان باختند.
ض : شش برادر از بنی هاشم به شهادت رسیدند وامام حسین (ع) ، عباس (ع) ، جعفر ، عثمان ، عبدالله و ابوبکر
ط : شهیدان دو برادری ( دو برادر شهید در کربلا )
1- علی اکبر و علی اصغر فرزندان امام حسین
2- عبدالله و محمد فرزندان مسلم
3- عون و جعفر (محمد ) فرزندان عبدالله جعفر و حضرت زینب
4- عبدالله و عبد الحمن فرزندان عروه انصاری
5- نعمان و حلاس فرزندان عمرو رابی
6- سعد و ابو الحتوف فرزندان حرث انصاری
7- مالک و سیف (برادران ناتنی ) از جابریان
ظ : کودکانی که به سن بلوغ نرسیده ، در کربلا به شهادت رسیدند .
1- علی اصغر (علی بن الحسین ) بایر حرمله
2- عبد الله بن الحسین در گودال قتلگاه به دست بحر بن کعب
3-محمد بن ابی سعید به دست لقیط یا هانی
4- عمرو بن جناده انصاری در نبرد تن به تن
5- قاسم بن الحسن عمرو بن ازدی ( او را نوجوان دانسته اند او را تا 17 سال نیز ذکر کرده اند)
ع : امام در سوگ دو تن از یارانش که در کوفه شهید شده بودند سخن گفت : مسلم بن عقیل وهانی بن عروه
غ
: دو زن در عاشورا ، در رکاب امام جنگیدند نخستین مادر عبد الله بن عمیر
کلبی (ام وهب یا قمر ) بود و دومی مادر عمرو بن جناده انصاری
ف : پیکر چند تن از یاران امام قطعه قطعه شد، نخستین آنان
سردار رشید کربلا، ابوالفضل العباس است که دست راست، سپس چپ و سرانجام سر
از بدنش جدا شد پس از او، فرزند برومند امام، علی اکبر است که بدنش با
ضربات شمشیر قطعه قطعه شد. سومین تن عبدالله عمرکلبی است که در جنگ تن به
تن با سالم وسیار، ابتدا دست سپس ساق پا و آن گاه سرش جدا و به سمت امام
پرتاب شد.
ق : تنها زن شهید در رکاب اباعبدالله، همسر عبدالله عمر
کلبی است. این دو هفده روز پس از ازدواج به امام پیوستند و به کربلا آمدند و
هر دو در کنار هم شهید شدند .
ک : روز عاشورا پنج بانو در میدان نبرد با دشمن سخن گفتند یا با دشمن رو یا رو شدند .
1-زینب کبری 2- مادر عمرو بن جناده 3 – همسر عبد الله بن عمر
کلبی 4- مادر عبد الله بن عمر کلبی 5-کنیزک مسلم بن عوسجه پس از شهادت مسلم
بن عوسجه
گ : در کربلا یک تن ایرانی به نام اضح رومی یا اسلم (سلیمان ) ترکی فداکاری کرده و به شهادت رسیده است .
ل
: از مجموع یاران امام حسین ،34 تن تبار یمنی و 18 نفر نزاری (از تبار
نزار معد)بوده اند .در نتیجه حدود 25 درصد یاران اباعبدالله یمنی بوده اند
که در کوفه و اطراف ساکن بودند .
م : جز بنی هاشم ، عمده ای یاران از قبایل بنی اسد، همدان، مذحج، خشعم، کنده، غفاری، ازد، تَیم طایی، تغلبی، حجهنی و تمیمی هستند .
>> نویسنده ای کتاب نقش قبایل یمنی در حمایت از اهل بیت
بر اساس آمار مشهور 72 تن مینویسد : شهدای واقعه کربلا از هر دو گروه
قبایل یمنی و نزاری تشکیل میشدند . بیست نفر از بنی هاشم یعنی 28 درصد آنان
هجده نفر نزاری یعنی 25 درصد ایشان و 34 درصد شهدا یمنی هستند ( ر.ک نقش
قبایل یمنی در حمایت از اهل بیت ، اصغر نشطر القائم ناشر نوشته ی کتب قم ،
چاپ اول ، 1380 ، ص (30) <<
ویژگی های رزم و رزمگاه
در روز داغ عاشورا، در گستره ی حدود شش کیلومتر و در طول حدود
هشت ساعت حماسه‌ی عظیم وبی‌بدیل حسینی رخ میدهد. ویژگیهای میدان را این
گونه میتوان برشمرد.
- زمین ،خارزار با پستی و بلندی
- هوا صاف آفتابی و داغ
- طول محور عملیات حدود 360 متر و طول جبه ی دفاعی 180 متر
- تعداد خیمه های جبهه اباعبدالله حدود 60 خیمه و فاصله ی هریک 2 متر
- فرمانده نیروهای اباعبدالله خود امام، پرچمدار
ابوالفضل العباس ، فرمانده جناح راست زهر بن القین و فرمانده جناح چپ حبیب
بن مظاهر
- وضعیت دشمن حدود سی‌وسه هزار نفر نیرو ، باسواره وپیاده
- فرمانده لشکر عمر بن سعد، پرچمدار لشکر عندم عمر سعد درید،
فرمانده پیاده نظام ثبث بن وبعی ، فرمانده سوار نظام عروه بن قیس احمصی
غزره بن قیس، فرمانده جناح راست (میمنه) عمرو بن حجاج (نگاهبان فرات هم
هست.) فرمانده جناح چپ (میسره ) شمربن ذالجوشن
- امکانات سپاه اباعبدالله ،اندک ،در محاصره ،فاصله با
آب حدود 500 متر از نظرگاه موازنه‌ی قوا (تقریبا 400 نفر متقابل یک نفر)
- فاصله ی مقتل ابا عبد الله و مقتل علی اکبر 300متر ، فاصله ی مقتل الحسین و علی اصغر 150 متر
فاصله ی مقتل الحسین و تل زینبیه 100 متر و فاصله ی مقتل الحسین و خیام 150 متر.
منابع :
- منتخب التواریخ ،ص 181
